Studnia drewniana
Studnie były stałym elementem krajobrazu publicznej strefy miasta. Pojawiały się zaraz po lokacji. Studnie publiczne znajdowały się w miejscach istotnych dla miejskiej społeczności, zwłaszcza na placach handlowych i przy ważnych arteriach, w miejscach przebywania dużej ilości ludzi i zwierząt.
Na Rynku w Częstochowie odkryto kilka studni, w tym trzy studnie najstarsze, związane z funkcjonowaniem placu targowego przy ratuszu. Studnie drewniane zbudowano w technice sumikowo-łątkowej. Wzniesiono je prawdopodobnie równocześnie z ratuszem, a może jeszcze wcześniej, po lokacji miasta. Zarys najlepiej zachowanej studni drewnianej, znajdującej się na zachód od piwnic, pojawił się na poziomie ponad 2 m od współczesnego poziomu gruntu, a zarys słabo zachowanej drewnianej cembrowiny nieco ponad metr poniżej. Wkop studzienny posiadał kształt kolisty o średnicy ok. 4 m, a cembrowina posiadała kształt kwadratowy o wymiarach ok. 1 x 1 m. Na stropie wkopu studziennego posadowiono pochylnię, tworzącą szerokie wejście do piwnic ratusza od strony zachodniej przy jego północno-zachodnim narożniku. Oznacza to, że studnia przestała pełnić swoją funkcję w momencie rozbudowy ratusza, prawdopodobnie po pożarze w 1760 r. W części przydennej obiektu natrafiono na podwalinę studni, szerszą od cembrowiny i zbudowaną metodą zrębową, na węgieł. Zaobserwowano, że studnia już w trakcie budowy została uszkodzona. W wyniku tąpnięcia ziemi cembrowina przesunęła się o ok. 40 cm w stosunku do podwaliny, na osi północ-południe. Po przesunięciu (czego śladem jest osuwisko w południowej części studni), wykonano stabilizację słupami wbitymi w narożniki cembrowiny. Dno studni w obrębie czerpni wyłożone zostało płaskimi kamieniami wapiennymi, chroniącymi przed namulaniem. Dno studni znajdowało się ok. 8–10 m od powierzchni współczesnej kostki brukowej. W wypełnisku wykopu studziennego znajdował się liczny materiał ceramiczny datowany ogólnie na drugą połowę XVI w. Na dnie studni natrafiono m.in. na fragment skobla żelaznego oraz kilkadziesiąt większych fragmentów ceramiki, pochodzących z co najmniej dziesięciu naczyń, w tym dzbana pokrytego brązową glazurą. Pomiędzy deskami studni od strony południowo-wschodniej znaleziono szkielet prosięcia. Ze względu na wadę konstrukcyjną podwaliny studni, którą wykazały badania archeologiczne, nie była ona długo użytkowana. Prawdopodobnie dlatego zbudowano kolejną studnię, już z kamienia.
